فن
انواع فن‌هـا
فن دستگاهی است که انرژی مکانیکی را از یک محرک خارجی دریافت میکند و آن را به هوا منتقل مینماید که این عمل موجب انتقال هوا و افزایش فشار آن میگردد.
نحوه عملکرد فن‌هـا
هنگامـ استارت یک فن هوای موجود در فن تخلیه میشود و موجب کاهش فشار هوا در دهانه ورودی فن میگردد و با کمـ شدن فشار دهانه ورودی،هوا با فشار اتمسفر به داخل فن رانده میشود و هوا با سرعت نسبتا" زیاد از چرخ فن خارج میشود سپس در محفظه فن سرعت هوا کاهش مییابد و به فشار تبدیل میشود که اندازه قطر چرخ فن و سرعت دورانی آن معین کننده مقدار فشار خروجی فن میباشند.
فن‌هـا عموما" به سه دسته بزرگ تقسیمـ میشوند:
1- فن‌هـای محوری (axial fans)که در آنها جهت حرکت هوا در چرخ آنها موازی محور آنهاست و به انواع زیر تقسیمـ میشوند:
الف)فن ملخی (propeller)
این نوع فن دبی زیاد با فشار کمـ ایجاد مینماید فن‌هـای ملخی معمولـا" راندمان خوبی ندارند و حداکثر توان حقیقی این نوع فن در کمترین دبی آن اتفاق میافتد و مینیممـ توان حقیقی این نوع فن در حداکثر مقدار دبی آن مشاهده میشود.
ب)فن لوله محوری (tubeaxial fan)
این نوع فن‌هـا در شرایط سخت‌تـر مورد استفاده قرار میگیرند نظیر تخلیه هوای کیوسک‌هـای رنگ زنی و این نوع فن‌هـا دارای تعداد پره بیشتری نسبت به فن‌هـای ملخی میباشند و دارای راندمان بیشتری نسبت به فن‌هـای ملخی هستند و در در نقطه حداکثر دبی بیشترین راندمان را دارند و توان فن‌هـای لوله محوری در نقطه حداکثر دبی،کمترین مقدار را دارد.
ج)فن پره محوری (vaneaxial fan)
این نوع فن‌هـا تقریبا"دارای ساختمان مشابه فن‌هـای لوله محوری میباشند ولی تیغه‌هـای یکنواخت کننده به منظور یکنواخت کردن جریان هوا دارند و در سیستمـ تهویه مطبوع برای هوارسانی با کانال مورد استفاده قرار میگیرند. فن‌هـای پره محوری بیشترین راندمان را در بین فن‌هـای محوری دارند و توان واقعی آنها در نقطه حداکثر مقدار دبی،مینیممـ مقدار را دار میباشد.
فن‌هـای سانتریفیوژ(centrifugal fans) که در این نوع فن‌هـا جهت جریان هوا نسبت به محور،شعاعی (radial) یا دایره وار (circular)می باشد و به انواع زیر تقسیمـ میشوند:
الف) فن‌هـای سانتریفیوژ تیغه خمیده به جلو (forward curved)
انحنای پره‌هـای چرخ این نوع فن‌هـا در جهت چرخش چرخ است و میتواند دو یا چند چرخ روی یک محور سوار شوند در این نوع فن هنگامی که مقدار دبی کمـ است مقدار توان واقعی نیز کمـ است و به تدریج با افزایش دبی هوا در آنها مقدار توان واقعی نیز افزایش مییابد.
ب) فن‌هـای سانتریفیوژ تیغه خمیده به عقب (backward curved) و تیغه خمیده به عقب مورب (backward inclined)
انحنای پره‌هـای چرخ این نوع فن‌هـا در خلـاف جهت چرخش چرخ است و توان واقعی این فن‌هـا با افزایش مقدار دبی افزایش مییابد(تا یک نقطه مشخص ) و سپس کاهش مییابد و به همین دلیل این فن‌هـا اضافه بار نمی شوند.(non overloading) راندمان این نوع فن بیشتر از فن forward است ولی از راندمان فن airfoil کمتر است.
ج) فن‌هـای سانتریفیوژ آئرودینامیکی (airfoil)
این نوع فن‌هـا دارای بیشترین راندمان در بین فن‌هـای سانتریفیوژ هستند و خمیدگی پره‌هـای آن در خلـاف جهت چرخش چرخ آن میباشد و توان حقیقی در آنها تا یک نقطه مشخص با افزایش میزان دبی،افزایش مییابد ولی پس از آن به تدریج کمـ میشود لذا این نوع فن‌هـا نیز non overloading میباشند
د) فن‌هـای سانتریفیوژ شعاعی (radial)
این نوع فن‌هـا کمترین مقدار راندمان را در گروه فن‌هـای سانتریفیوژ دارند و با ازدیاد مقدار دبی هوا،توان حقیقی نیز افزایش مییابد و این نوع فن‌هـا نیز اضافه بار میشوند.
فن‌هـای ویژه
فن سانتریفیوژ لوله‌ای (tubular centrifugal) یا خطی (inline)،مکنده‌هـای سانتریفیوژ پشت بامی و مکنده‌هـای محوری پشت بامی از فن‌هـای ویژه محسوب میشوند که دو فن اخیر معمولـا" برای تخلیه توالت‌هـا و فضاهای زیر شیروانی استفاده میشوند و با فشار استاتیک کمـ و توان و راندمان پائین کار میکنند و ازنظر اندازه نیز کوچک میباشند.
فن سانتریفیوژ لوله‌ای (tubular centrifugal) یا خطی (inline) که پره‌هـای آنها از نوع خمیده به عقب یا مورب یا آئرودینامیکی هستند و دامنه فشار استاتیک کمی دارند و راندمان آن کمتر از فن‌هـای با پره‌هـای خمیده به عقب یا مورب است و این فن‌هـا نیز از نوعnon overloading میباشند پرمصرف ترین فن‌هـا درتاسیسات گرمائی،تعویض هوا و تهویه مطبوع و هوا رسانی از نوع حجمـ ثابت (constant volume)
هستند به استثناء مواردی که مقدار هوای ورودی و خروجی به وسیله موتور‌هـای دور متغیر یا دمپر موتور قابل کنترل باشند که به این نوع فن‌هـا،فن‌هـای حجمـ متغیر میگویند در تاسیسات گرمائی،تعویض هوا و تهویه مطبوع عموما" از فن‌هـای با فشار کمـ استفاده میشود که فشار خروجی آنها حدود 10 اینچ ستون آب و کمتر میباشد و درصورتیکه به دلیل اشتباه در سربندی الکتروموتور فن،جهت حرکت فن برعکس باشد دبی هوا بیش از % 50 کاهش مییابد.
پینک فیس